پُرسای سی‌ویکم از بحران بی‌سوادی در جمعیت عشایری کشور می‌گوید
پایگاه خبری رب: سی‌ویکمین خبرنامه پرسا که بخش آموزش و پرورش عیارآنلاین آن را منتشر می‌کند، به دو مرحله‌ای شدن رتبه‌بندی معلمان، آمار مردودی‌ها در پایۀ اول ابتدایی، بحران بی‌سوادی در دانش‌آموزان عشایر و اجلاس رؤسای آموزش و پرورش می‌پردازد.
رتبه‌بندی معلمان دو مرحله‌ای شد
بطحایی، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزیر در اجلاس رؤسای آموزش و پرورش، از صدور احکام رتبه‌بندی معلمان از اول مهر ۹۴ خبر داد و برای اولین بار به «اجرای دومرحله‌ای» این اطرح اشاره کرد. طبق گفته وی، از آنجا که سنجش صلاحیت حرفه‌ای یک میلیون معلم کار دشوار و زمانبری است، این طرح از ابتدای سال تحصیلی جدید به‌صورت مقدماتی آغاز خواهد شد و در سال بعد با استقرار کامل نظام سنجش صلاحیت معلمی، مرحله دوم این طرح اجرایی می‌شود.
کارشناسان معتقدند که اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان مورد تاکید اسناد کلان، به صورت دو مرحله‌ای این امکان را به متولیان امر می‌دهد که در عین اجرای مرحله مقدماتی این طرح بر اساس قانون طبقه‌بندی شغلی، به دور از شتابزدگی و با دقت، نظام سنجش صلاحیت‌های معلمی را در یک سال پیش رو تدوین نمایند. البته لازم به تذکر است که افزایش حقوق ناشی از اجرای قانون طبقه‌بندی معلمان، یکی از سطوح طرح رتبه‌بندی معلمان است و نباید این طرح را به افزایش حقوق تنزل داد.
پایه اول ابتدایی و بیشترین مردودی
دیمه‌ور، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش، در اجلاس رؤسای آموزش و پرورش، به آماری نگران کننده پیرامون مردودی دانش‌آموزان ابتدایی اشاره نمود. طبق گفته وی در سال تحصیلی ۹۳-۹۴، به‌رغم اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی در مقطع ابتدایی، بیشترین مردودی در پایه‌های مختلف مربوط به پایه اول با حدود ۴۷ هزار نفر بوده است.
گرچه تاکنون سهم مناطق مختلف کشور از مردودی‌ها اعلام نشده است، اما به نظر می‌رسد مناطق محروم و دوزبانه سهم بیشتری از دانش‌آموزان مردودی را به خود اختصاص دهند، همچنان که بررسی آمار سال‌های گذشته مؤید این امر است.
در مجموع این تعداد مردودی در پایه اول ابتدایی، پذیرفتنی نیست و وزارت آموزش و پرورش باید به بررسی عوامل بروز این معضل بپردازد. در این راستا، کارشناسان بررسی برخی از مؤلفه‌ها را ضروری می‌دانند و تأکید می‌کنند که بررسی شود آیا دانش‌آموزان مردودی، آموزش پیش دبستانی را گذرانده‌اند؟ توزیع جغرافیایی مناطق با بیشترین آسیب چگونه است؟ مناطق محروم، مرزی و روستایی چه وضعیتی در این مورد دارند؟ و مهمتر از همه اینکه در کلاس‌های با بیشترین فراوانی مردودی، از چه معلمی استفاده شده است؟
از نظر این کارشناسان، مؤلفه‌ی معلم به ویژه از آن جهت اهمیت دارد که وزارت آموزش و پرورش در سال‌های اخیر با مشکل جدی کمبود نیرو در دوره ابتدایی مواجه بوده است و تلاش نموده که از طریق بکارگیری معلمان مقاطع دیگر، نیروهای بازنشسته و سرباز معلم این کمبود را برطرف نماید. در صورتی که بررسی‌ها بروز آسیب را در کلاس‌های مذکور تأیید نماید، آنگاه وزارت آموزش و پرورش باید به طور جدی سیاست خود را در تأمین کمبودهای نیرویی تغییر دهد.
بحران بی‌سوادی در جمعیت عشایری کشور
روزهای گذشته، قندالی رییس سازمان امور عشایری گزارش قابل تأملی از وضعیت آموزشی و سواد کشور ارائه کرد. بنا به این گزارش، در مجموع از جمعیت یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری عشایر کشور، ۱۶۷هزار دانش‌آموز در پایه‌های مختلف تحصیل می‌کنند. قندالی بازماندگی از تحصیل در مقاطع بالاتر تحصیلی را مهمترین چالش آموزشی در حوزه عشایری برشمرد. بر اساس این گزارش، میزان باسوادی جمعیت عشایر در افراد ۱۰ تا ۱۴ ساله، ۷۳ درصد، ۱۵ تا ۱۹ساله، ۴۰ درصد و در ۲۰ تا ۲۴ساله، ۱۳ درصد است که زنان عشایر به لحاظ باسوادی وضعیت بحرانی‌تر دارند.
به رغم آنکه وزارت آموزش و پرورش، تحصیل همه دانش‌آموزان عشایری را یک ضرورت می‌داند و تلاش‌های قابل توجهی نیز انجام داده، اما آمارها از عدم توفیق در این امر حکایت می‌کند. به نظر می‌رسد که یکی از ریشه‌های این معضل، عدم همخوانی دروس فعلی با سبک زندگی مردم و دانش‌آموزان عشایر باشد. لذا چندان دور از انتظار نیست که بعد از دوره ابتدایی، به تدریج رغبت دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان برای ادامه تحصیل کمتر شود. ضمن اینکه فراهم نبودن احتمالی امکانات تحصیلی به ویژه در دختران هم می‌تواند در این امر موثر بوده باشد. از این رو تغییر بخشی از محتوای کتاب‌های درسی فعلی و متناسب‌سازی آن با شرایط زندگی عشایر می‌تواند به حل این معضل کمک کند [۱]. برخی کارشناسان در این رابطه پیشنهاد می‌کنند که آموزش مهارت‌هایی که کارآیی این دانش‌آموزان را در زندگی روزمره‌شان افزایش می‌دهد، باید به طور جدی‌تر مورد توجه قرار گیرد.
اجلاس رؤسای آموزش و پرورش
سی و دومین اجلاس رؤسای آموزش و پرورش مناطق کشور از یازدهم تا سیزدهم مرداد ماه برگزار گردید. در این اجلاس بسیاری از مسئولین کشور همچون رئیس جمهور، رئیس مجمع تشخصی مصلحت نظام، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، نایب رئیس اول مجلس شورای اسلامی حضور یافتند. از جمع بندی سخنرانی‌های مسئولین در این اجلاس می‌توان گفت که دو موضوع «معیشت معلمان» و «افزایش حقوق ایشان» به همراه «سند تحول بنیادین» از محورهای اصلی این سخنرانی‌ها بودند.
از تطبیق بیانات اخیر مقام معظم رهبری در دیدارِ معلمان، با محورهای مذکور در مباحث سخنرانان این اجلاس، می‌توان به نوعی هماهنگی پیرامون معلم و مسائل معیشتی وی رسید. البته لازم به ذکر است که هرچند مشکلات معیشتی معلمان یکی از موانع اخلال‌گر در انجام وظایف این قشر است اما باید توجه داشت که محرک اصلی برای ایفای نقش در عرصه تعلیم و تربیت، انگیزش درونی معلم و مسائل معنوی خواهد بود؛ لذا مسئولین محترم باید علاوه بر رفع موانع اقتصادی برای ایجاد و حفظ روحیه والای معلمی و تربیتی در بدنه آموزش و پرورش نیز چاره‌اندیشی نمایند.
پی‌نوشت:
[۱] بنا به اصل هفتم از اصول ناظر بر برنامه‌های درسی و تربیتی سند برنامه درسی ملی، برنامه‌های درسی و تربیتی باید ضمن تأکید بر ویژگی‌های مشترک دانش‌آموزان، به تفاوت‌های ناشی از محیط زندگی توجه کنند و از انعطاف لازم برخوردار باشد.
