پرسای چهل و پنجم و قطار تحول بنیادین آموزش و پرورش
بررسی دوگانهای قدیمی در تربیتمعلم
این روزها تغییر در الگوهای پذیرش و تربیت دانشجومعلمان، در دستور کار هیئتامنای دانشگاه فرهنگیان قرار گرفته است. در این راستا اعضای هیئتامنای دانشگاه، در حال تجدیدنظر در شیوه فعلی پذیرش و امکانسنجی توسعه الگوهای پذیرش و تربیتمعلم هستند.
طبق اخبار اعلام شده در این رابطه، هیئت امنا درباره تربیتمعلمان دورههای اول و دوم ابتدایی با شیوه فعلی موافقت نموده، اما درباره نحوه پذیرش معلمان متوسطه هنوز جمعبندی نهایی ارائه نشده است.
در حال حاضر، «دانشگاه فرهنگیان» بهعنوان مسیر اصلی جذب و تربیتمعلم معرفی شده است. در شرایط خاصی که دانشگاه مذکور قادر به تأمین نیاز آموزشوپرورش نباشد، این امکان برای دانشگاه فرهنگیان وجود دارد که دانشآموختگان سایر دانشگاهها را گزینش نموده و بعد از برگزاری دوره کوتاهمدت مهارتآموزی، ایشان را برای ورود به مدارس آماده نماید.
مهرمحمدی، سرپرست فعلی دانشگاه فرهنگیان، بر این باور است که انحصار تربیتمعلم در دانشگاه فرهنگیان امری ناصواب بوده و میتوان از دیگر شیوهها نیز بهره برد. به اعتقاد وی، دانشگاه فرهنگیان بهعنوان مرجع در تربیتمعلم کشور ایفای نقش کند و بخشی از کار تربیتمعلم در نهادهای ذیصلاح دولتی و غیردولتی و تحت مدیریت این دانشگاه صورت پذیرد.
با توجه به شرایط کنونی جامعه و عدم آمادگی بسیاری از دانشآموزان برای تعیین سرنوشت شغلی خود در سن هجدهسالگی، الگوی مورد نظر مهرمحمدی، ورود به عرصهی معلمی را برای مستعدانی که بعد از اتمام دوره کارشناسی به حرفه معلمی علاقهمند شدهاند، هموار خواهد ساخت. از این وجه میتوان ایدهی وی را قابل تأمل دانست. همچنین باید توجه داشت که در کنار دانشگاه فرهنگیان، دیگر دانشکدههای معتبر علوم تربیتی کشور نیز به جذب و آموزش دانشجویان در گرایشهای گوناگون تعلیم و تربیت مشغول هستند. بر اساس الگوی فعلی پذیرش و تربیتمعلم، دانشآموختگان دیگر دانشکدههای علوم تربیتی کشور راهی برای حضور در آموزشوپرورش ندارند.
البته باید توجه داشت که نباید به بهانه استفاده از دانشآموختگان مستعد سایر دانشگاهها، راه را برای ورود بخش خصوصی به تربیتمعلم باز نمود؛ زیرا که امر تربیتمعلم به تبع آموزشوپرورش، از امور حاکمیتی محسوب شده و مشارکت بخش خصوصی باید با رعایت کامل جوانب احتیاط صورت گیرد. نگاهی به کارنامه کنونی وزارت آموزشوپرورش در بحث نظارت بر بخش غیردولتی، میتوان گفت که این وزارتخانه باید پیش از برونسپاری امور، باید به دنبال ترمیم سازوکاری نظارتی خویش باشد.
مربیان پیشدبستانی یا مربیان بهداشت و پرورشی؟!
سالهاست که گروهی از مربیان پیشدبستانی و نیروهای حقالتدریسی، در تکاپوی تعیین تکلیف نهایی استخدام در آموزشوپرورش هستند. سال ۹۱، مجلس شورای اسلامی با تصویب قانونی، آموزشوپرورش را موظف نمود تا ضمن برگزاری آزمون استخدامی، بسیاری از ایشان را در اولویت استخدام قرار دهد. نهایتاً این آزمون پر ماجرا بعد از حدود سه سال از تصویب قانون، در شهریورماه ۹۴ برگزار شد، اما با توجه به اعلام نیاز آموزشوپرورش مبنی بر اختصاص عمده ظرفیت به پذیرش نیروهای مرد، بسیاری از مربیان پیشدبستانی که خانم هستند، امکان استخدام در آموزشوپرورش را نیافتند.
بعد از این، مجلس شورای اسلامی طی مصوبهای آموزشوپرورش را ملزم نمود که مربیان پیشدبستانی را حتی در بخشهایی که مرتبط با رشتههای ایشان نیست، بهعنوان نیروی حقالتدریس جذب کند. کوچکی نژاد، نایبرئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، با بیان این موضوع عنوان داشت که آموزشوپرورش باید نسبت به موضوعات پرورشی نیز حساس باشد؛ بنابراین اگر در بخش پرورشی یا حوزههای دیگر کمبود نیرو وجود دارد، میتوان از مربیان پیشدبستانی برای حل آن کمبود بهره جست.
به نظر میرسد که مصوبه مجلس، داروی مسکّن بر التهابات چند ماهه اخیر آموزشوپرورش مبنی بر جذب مربیان پیشدبستانی باشد. البته باید توجه داشت که این مسکّن تا پایان سال تحصیلی جاری مؤثر خواهد بود.
اما فارغ از اعتراض مربیان پیشدبستانی به تصمیمگیریهای آموزشوپرورش، این سؤال مطرح است که چه الزامی وجود دارد که از افرادی با رشتههای غیر مرتبط در مدارس استفاده شود؟ آیا صرف داشتن چند سال تجربه میتواند مجوز ابقای افراد در آموزشوپرورش باشد؟
نقشه راه سند تحول بنیادین، یک مطالبهی کهنه
سند تحول بنیادین آموزشوپرورش وارد پنجمین سال تصویب خود شد، اما همچنان برنامه عملیاتی زیرنظامهای سند بهعنوان بخش مهمی از نقشه راه اجرای آن نهایی نشده است. وزیر آموزشوپرورش اردیبهشتماه ۹۴ در دیدار فرهنگیان با رهبر انقلاب، اعلام نمود که این نقشه راه آماده و یک نسخه از آن نیز به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده است. درحالیکه بیش از ۶ ماه از آن ایام میگذرد، هنوز برنامه عملیاتی اجرای سند به سرانجام نرسیده است[۱].
در هفتههای گذشته نوید ادهم، دبیر کل شورای عالی آموزشوپرورش، در جدیدترین اظهارنظر درباره سرنوشت نقشه راه اجرای سند خبر داد که برنامههای پنج زیرنظام از شش زیرنظام تولید شده و در انتظار بررسی و تصویب شورای عالی آموزشوپرورش است و زیرنظام ششم نیز در مراحل پایانی تدوین قرار دارد. این خبر، موجب امیدواری است، اما نگاهی به وعدههای پیشین مسئولین درباره تهیه نقشه راه (برنامههای زیرنظامهای سند تحول) این امید را کمرنگ میکند:
نوید ادهم در تیر ۹۳: تدوین و تصویب ۵ زیر نظام سند تحول بنیادین تا پایان سال
فانی در آذر ۹۳: هماکنون بخش عمدهای از نقشه راه تهیه شده و طی ۲ ماه آینده در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح خواهد شد.
فانی در دی۹۳: نقشه راه سند تحول بنیادین در دست بررسی است که تلاش میکنیم
تا آخر امسال و شاید هم زودتر آن را تهیه کنیم.
فانی در ۲۵ بهمن ۹۳: نقشه راه سند تحول بنیادین تا دو هفته آینده نهایی می شود.
فانی در ۲۷ بهمن ۹۳: کار نقشه راه سند تحول بنیادین آموزشوپرورش نهایی شده است.
فانی در خرداد ۹۴: سال۹۳ موفق شدیم نقشه راه سند تحول را آماده کنیم.
مرداد ۹۴: نقشه راه سند تحول بنیادن آموزشوپرورش در سیودومین اجلاس روسای آموزشوپرورش سراسر کشور رونمایی شد.
نوید ادهم در شهریور ۹۴: تدوین و تنظیم نقشه راه سند تحول بنیادین آموزشوپرورش مراحل نهایی خودش را سپری میکند.
فانی در مهر ۹۴: نقشه راه تهیه شده میتواند با خروجی زیرنظامها یکی باشد و در عمل نیز دیده خواهد شد که اختلافها زیاد نیست.
کمتر از ۴ ماه تا آغاز اجرای برنامه ششم توسعه باقی مانده است و مسئولین در حال تدوین احکام پیشنهادی برای این برنامه هستند. طبق بیانات مقام معظم رهبری و نیز اظهارات خود وزیر آموزشوپرورش، باید از ظرفیت برنامه ششم جهت اجرای نقشه راه اجرای سند تحول، استفاده شود؛ اما با توجه ابهامات مطرح درباره نقشه راه، آیا مسئولین میتوانند به نقشه راهی که هنوز به تصویب نرسیده، بهعنوان مبنا برای تدوین برنامه ششم تکیه کنند؟
پینوشت:
[۱] لازم به ذکر است که نقشه راه اجرای سند، شامل برنامههای عملیاتی زیرنظامها نیز هست.