اولین شماره خبرتاک، خبرنامه تربیت اوان کودکی، منتشر شد
پایگاه خبری رب: سرویس فرهنگی و اجتماعی عیارآنلاین،نخستین شماره از خبرتاک (خبرنامه تربیت اوان کودکی) را منتشر کرد. شماره اول این خبرنامه، به تعیین آموزش و پرورش به عنوان متولی صدور مجوز دوره پیش‌دبستانی، حضور یونسکو در مهدکودکها، جایگاه مهدکودک در خانواده‌های تک فرزند، بازگشایی مهد ادارات و هشدار مجدد غلبه ترجمه بر تألیف در کتب کودکان می پردازد.
مجوز مراکز پیش‌دبستانی باید به تأیید آموزش و پرورش برسد
بر اساس اسناد و قوانین بالادستی، وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی متولی صدور مجوز آموزش زیر هفت سال شناخته می‌شوند. اختلاف میان این دو نهاد درباره مهدکودک‌هایی که بدون مجوز آموزش و پرورش دوره پیش‌دبستانی را برگزار می‌کنند، سابقه چندین ساله دارد.
در پی ارجاع این اختلاف به معاونت حقوقی ریاست جمهوری، این معاونت دهم مهر ۱۳۹۳، طی حکمی تکلیف متولی پیش‌دبستانی را روشن کرد. در متن حکم مذکور آمده است که «حاکمیتی بودن وظایف آموزش و پرورش از جهت برنامه‌ریزی و نظارت بر فعالیت‌های آموزشی و پرورشی در بخش دولتی و غیردولتی است. لذا در مواردی که مهدهای کودک اقدام به ارائه خدمات آموزشی پیش‌دبستانی مینمایند، بایستی مجوز لازم را از آن وزارتخانه اخذ نمایند، والا تخلف محسوب میشود».
بدین ترتیب تکلیف قانونی وزارت آموزش و پرورش برای صدور مجوز فعالیت و نظارت بر مراکز ارائه کننده دوره پیش‌دبستانی به رسمیت شناخته شد. البته انتقادات و ابهاماتی در مورد عملکرد وزارتخانه عریض و طویل آموزش و پرورش وجود دارد، اما به هر ترتیب تأیید این وزارتخانه بهعنوان متولی پیش‌دبستانی اقدام مثبتی ارزیابی میشود.
خوشبختانه این قانون عملیاتی شده و بر اساس آن مراکز پیش‌دبستانی تحت پوشش سازمان بهزیستی ملزم شدهاند که از ۳۰ شهریور ماه به مدت ۴۵ روز در سامانه مدارس غیردولتی، اقدامات لازم درباره اخذ مجوز از وزارت آموزش و پرورش را انجام دهند. امید است که این اقدام، آغازی برای سازمان‌دهی و نظمدهی به نابسامانی‌های موجود باشد و همه مراکز پیش‌دبستانی را تحت پوشش قرار دهد.
ردپای یونسکو در مهدکودکها
چندی پیش به دنبال اظهارنظر محمدحسین نجات، معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، خبر نفوذ یونسکو در مهدکودک‌های ایران دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. متعاقب این موضوع سعدالله نصیری قیداری، سرپرست کمیسیون ملی یونسکو، این ادعا را تکذیب کرد و برخی نیز دست به قلم شدند تا حضور یونسکو را کم اهمیت جلوه دهند. اما بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای هیئت دولت به طور جدی نسبت به این مسئله تذکر دادند [۱] که لازم است ضمن بررسی ابعاد مسئله، تمهیدات لازم از سوی مسئولین ذی‌ربط اندیشیده شود.
مهدکودک راه‌حلی برای خانواده‌های تک فرزند نیست
طبق جدیدترین گزارش دفتر امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل، تا سال ۲۱۰۰ میلادی، جمعیت ایران حدود ۹ میلیون نفر کاهش خواهد یافت و به کمتر از ۷۰ میلیون نفر می‌رسد! با توجه به اخبار نگران‌کننده در این حوزه و ابلاغ سیاست‌های جمعیتی از سوی مقام معظم رهبری، اتخاذ تدابیر مناسب برای حمایت از فرزندآوری ضروری به نظر می‌رسد.
طبق آمار ارائه شده از سوی سازمان ثبت احوال، حدود یک چهارم خانواده‌های نسل جدید فرزند ندارند و حدود ۱۹ درصد خانواده‌های کل کشور نیز تک فرزند هستند. این در حالی است که به اعتقاد دکتر زهره کشاورز، پزشک متخصص بهداشت باروری و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، تک فرزندی شیوه والدگری سهل‌انگارانه‌ای به همراه دارد و آسیب‌ها و عوارضی را متوجه فرزند میکند، از جمله از قبیل آسیب‌پذیری کودک در مقابل شکست‌ها، بیگانگی از حس همدردی و ایثار.
این کارشناس در ادامه این دیدگاه را رد کرد که مهدکودک راه‌حلی برای خانواده‌های تک فرزند است و استدلال نمود که تعاملات کودکان مانند تعامل خواهر و برادر نیست و کودک در ساعت حضور کوتاه و برنامه‌ریزی شده مهدکودک نمی‌تواند مهارت‌های ارتباطی پیچیده را کسب کند.
بر این اساس، به نظر می‌رسد مسئولین امر باید بی‌میلی خانواده‌های نسل جدید در فرزندآوری را ریشه‌یابی و برطرف نمایند و در عین حال تمهیدات لازم برای بهبود الگوهای فرزندپروری را نیز به طور جدی‌تر مورد توجه قرار دهند.
اقدام عملی برای حمایت مادران شاغل
حدود سال ۱۳۸۶ بود که حذف مهدکودک‌های ادارات آغاز شد و هزینه مهدکودک در قالب یارانه مستقیم به کارمندان دولت پرداخت گردید. این تصمیم مشکلاتی برای مادران شاغل به همراه داشت. اخیراً معاون ریاست‌جمهوری در امور زنان و خانواده از پیگیری بازگشایی مهد ادارات خبر داد و اینکه دولت مصوبه لازم برای بازگشایی مهدکودک ادارات را از مجلس دریافت کرده است. مولاوردی در همایش دو روزه خانواده سالم گفت: «زنان شاغل باید حین کار از آسودگی و امنیت کودکان خود مطمئن باشند. از این رو معاونت امور زنان و خانواده رییس جمهوری همه گروه‌ها اعم از خانه‌دار و شاغل را در تدوین برنامه‌های خود مورد توجه قرار میدهد تا ضمن بهره‌مندی جامعه از تخصص و توان زنان شرایطی محیطی کار آن‌ها منطبق با نقش مادری آن‌ها ارتقا یابد… یکی از کارهایی که پیگیر آن هستیم، الزام دستگاه‌های دولتی و خصوصی برای تأسیس مهدکودک ویژه کودکان زیر ۵ سال برای زنان و مردان شاغل است».
گذشته از راه‌اندازی مجدد و گسترش مهدکودک‌های زیرمجموعه ادارات و دستگاه‌های دولتی، یکی از نکات مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرد کارکرد و برنامه‌هایی است که در این مراکز پیگیری میشود. به دلیل حساسیت دوره کودکی، محتوای و برنامه‌های نامناسب ممکن است آسیب‌های تربیتی جدی به کودکان وارد نماید. از این رو علاوه بر توجه به کمیت این مراکز، کیفیت برنامه‌ها نیز به طور جدی باید مورد توجه قرار گیرد.
غلبه تألیف بر ترجمه در کتاب کودکان
سال ۱۳۹۱ بود که خبرگزاری فارس با ارائه آمارهایی از انتشارات حوزه کودک و نوجوان هشدار داد که اگر این روند ادامه پیدا کند، با غلبه ترجمه بر تألیف کتاب کودک و نوجوان روبه‌رو خواهیم بود. در سال ۱۳۹۳ نیز محمود آموزگار، رئیس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان، غلبه ترجمه بر تألیف را نگران‌کننده خواند و افزود: «ترجمه به لحاظ اقتصادی مقرون به‌صرفه‌تر است، اما ما باید یک نگاه بلندمدت داشته باشیم و به تألیف اهمیت بدهیم، چرا که بی‌اهمیتی به تألیف موجب میشود که تصویرگران و نویسندگان خود را از گردونه صنعت نشر بیرون برانیم». رئیس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان، ایرانی بودن کارها را موجب اقبال جهانی به آن‌ها دانست و اذعان نمود که «ناشران خارجی به دنبال داستان‌ها و تصویرگری‌های ایرانی هستند؛ در نتیجه ما باید به تألیف بها دهیم، حتی اگر هزینه‌های کتاب‌های تألیفی بالاتر از کتاب‌های ترجمه باشد، اما در درازمدت آنچه به نفع ما است، تألیف است نه ترجمه!».
در اردیبهشت ماه ۹۴ نیز یک بار دیگر این خطر از سوی علی رمضانی، مدیرکل تأمین منابع نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، گوشزد شد. رمضانی گفت: «ترجمه منتقل کننده اندیشه‌های غربی بوده و غلبه آن بر تألیف به زیان فرهنگ بومی و اسلامی ماست».
شاید دیگر زمان آن رسیده است که علاوه بر ابراز نگرانی، فکری به حال وضعیت ناشران کودک و نوجوان شود!
پانوشت‌ها:
[۱]. «هوشیار باشیم من چند روز پیش در صحبت گفتم این‌ها درصدد نفوذند، در صدد رخنه کردند. این رخنه از جاهای مختلفی ممکن است باشد. مواظب باشیم. یک وقت آدم خبر میشود که فرض بفرمایید که فلان سازمان آمده یک بخشی از مجموعه فرهنگی ما را، مثلاً مهدکودکها را فرض کنید، به یک شکل خاصی دارد هدایت میکند. این را آدم می‌فهمد بعد که نزدیک میشود می‌بیند کار، چیز خطرناکی است، کار بزرگی است، آدم توجه نداشته است. این‌ها رخنه است» بیانات مقام معظم رهبری در جمع هیئت دولت، ۰۴/۰۶/۱۳۹۴
