پیوند مطالعات عصب‌شناسی و علوم تربیتی از دریچۀ کتاب «مبانی و اصول عصب‌شناختی یادگیری و تربیت» بررسی شد
پایگاه خبری رب: کتاب «مبانی و اصول عصب‌شناختی یادگیری و تربیت» تألیف علی نوری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه ملایر، به کوشش سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) منتشر شد. این اثر در 258 صفحه به‌عنوان منبع اصلی درس «علوم اعصاب تربیتی» برای استفادۀ دانشجویان رشته علوم تربیتی تدوین شده است.
نویسنده در پیش‌گفتار کتاب با اشاره به چگونگی ارتباط علوم بنیادی و علوم کاربردی بیان می‌کند: «علوم بنیادی همچون زیست‌شناسی، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی سرآغاز دانش‌های دیگرند اما دانش‌های حاصل از این علوم به طور مستقیم در موقعیت‌های واقعی زندگی آدمی کاربردی نیستند. علوم کاربردی همچون علوم تربیتی، علوم مهندسی و علوم پزشکی علومی هستند که از یافته‌های علوم مبنایی گوناگون تشکیل می‌شوند و دانش نوینی را سازمان می‌بخشند که فراتر از تلفیق ساده مبانی آن است و دارای مفاهیم، نظریه‌ها، اصول و روش‌های پژوهشی خاص خود است. به این ترتیب دانش تربیت نیز از یافته‌های علوم مبنایی همچون زیست‌شناسی، روان‌شناسی و همچنین دانش فلسفه در جهت شناخت پدیده‌های تربیتی و چگونگی رویارویی با آن‌ها بهره می‌گیرد.»
علی نوری در اثر خود از میان مبانی چندگانه علوم تربیتی، «علوم اعصاب» را جهت پرداختن به ماهیت و چگونگی یادگیری و رشد آن، مورد بررسی قرار می‌دهد: «ماهیت دانش تربیت به‌عنوان یک دانش کاربردی بین‌رشته‌ای، ضرورت تلفیق مبانی عصب‌شناختی را با دیگر مبانی روشن می‌سازد.»
از آن‌جایی‌که هدف علوم اعصاب به‌عنوان یک دانش توصیفی، اکتشاف اصولی است که ساختار و کارکرد سیستم عصبی و نحوۀ یادگیری و رشد آن را توصیف می‌کند، نظریه‌پردازان و برنامه‌ریزان تربیتی می‌توانند با اتکا به اصول و کاربردهای تربیتی برگرفته از مبانی عصب‌شناختی تربیت برای توصیف و تبیین بهتر پدیده‌های تربیتی و در پی آن بهبود سیاست‌های تربیتی و برنامه‌های درسی مؤسسات آموزشی، بهره گیرند.
کتاب حاضر با مرور جامعی بر منابع تخصصی و معتبر در حوزه مطالعات عصب – تربیت پس از تبیین ضرورت و امکان پیوند میان دو دانش علوم اعصاب و تربیت و سیر تحول رابطۀ میان آن‌ها، به‌مرور مختصری بر روش‌شناسی پژوهش در این زمینه می‌پردازد. سپس با اتکا به سازوکارهای عصبی و اصول زیربنای یادگیری و آموزش به معرفی مجموعه‌ای از رهنمودهای آموزشی می‌پردازد که می‌توانند راهنمای کار برنامه‌ریزان تربیتی برای طراحی و تدوین برنامه‌ای درسی قرار گیرند.
مطالب اصلی کتاب «مبانی و اصول عصب‌شناختی یادگیری و تربیت» در هفت فصل به شرح زیر تنظیم شده است:
فصل اول پس از معرفی علوم اعصاب و آغاز ظهور آن و اشاره به نقش یافته‌های پژوهش‌گران دربارۀ چگونگی کارکرد و رشد مغز در پیدایش نگرش‌های تازه درباره موضوعاتی همچون تفکر، حافظه، هیجان، انگیزش و یادگیری، امکان و ضرورت پیوند میان اعصاب و تربیت را مورد بررسی قرار داده است.
فصل دوم به مطالعۀ تاریخی آثار سیر تکاملی دانش بشر از ساختمان و کارکرد مغز و چگونگی یادگیری آن بر تفکر و سیاست تربیتی پرداخته است و تلاش‌های پژوهش‌گران را در دوره‌های مختلف در رابطه با علوم اعصاب و تربیت، مطرح کرده است.
فصل سوم، روش‌های پژوهش در حوزه عصب-تربیت را در طی سه دسته: الف) مطالعات علمی با هدف آشکار ساختن دانش علمی دربارۀ مغز و ذهن مرتبط با موضوعات تربیتی، ب) مطالعات پیونددهنده با هدف بررسی دقیقتر تأثیرات و تناسب بالقوه مفاهیم مرتبط با یادگیری به منظور دستیابی به یک شناخت تربیتی و عصب-روان‌شناختی، ج) مطالعات عمل‌محور مبتنی بر یافته‌ها و شواهد به‌دست‌آمده، تبیین کرده است.
فصل چهارم به معرفی ویژگی‌های عمومی سیستم عصبی انسان، انتقال‌دهنده‌های عصبی، ساختمان و کارکرد سیستم عصبی اختصاص یافته است.
فصل پنجم توصیف و تحلیل ماهیت یادگیری و چگونگی آن را از منظر علوم اعصاب در قالب مجموعه‌ای از اصول خلاصه کرده است.
فصل ششم به معرفی رهنمودهای آموزشی مبتنی بر اصول یادگیری مطرح در فصل پنج پرداخته است.
فصل هفتم، فصل پایانی کتاب، ضمن اشاره به برخی چالش‌ها و موانع اساسی برخاسته از پیوند میان علوم اعصاب و تربیت، راهکارهایی برای رویارویی مؤثر با این چالش‌ها و موانع ارائه داده است.
اگر چه ساختار محتوایی کتاب به نحوی سازمان‌دهی شده است که مورد استفاده دانشجویان و پژوهش‌گران رشتۀ تازه‌تأسیس ذهن، مغز و تربیت (مطالعات عصب – تربیت) قرار گیرد ولی سادگی و انسجام محتوای کتاب این امکان را فراهم می‌سازد که سایر دانشجویان رشتۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، معلمان، مدیران مدارس و برنامه‌ریزان آموزشی نیز از آن بهره‌مند شوند.
علاقه‌مندان می‌توانند کتاب «مبانی و اصول عصب‌شناختی یادگیری و تربیت» را به بهاء 8000 تومان از مرکز پخش انتشارات سمت واقع در خیابان انقلاب، خیابان ابوریحان، شماره ١٠٩، تهیه کنند یا با شمارههای ٦٦٤٠٨١٢٠، ٦٦٤٠٨١٤٥، ٦٦٤٨٣٦٠١، ٦٦٩٥٠٢٢٣ تماس حاصل نمایند.
