از مهدهای دو زبانه تا مراکز رفاه کودک در دومین شماره خبرنامۀ تاک
پایگاه خبری رب: دومین شماره خبرنامه تاک منتشر شد. به گزارش عیارآنلاین، در این شمارهٰ به نام و نشان روز جهانی کودک و واقعیتی به نام مهدهای دوزبانه پرداخته شده است و ابعاد طرح جدید بهزیستی (خانه رفاه کودک)، ورود کانون به حوزه فضای مجازی با افتتاح پرتال جامع و تلویزیون اینترنتی کودک بررسی میشود.
روز «جهانی» کودک؟
در ایران، سال‌هاست که ۱۶ مهر (۸ اکتبر) به‌عنوان «روز جهانی کودک» جشن گرفته میشود و حتی به این مناسبت، نهادهایی نیز ایجاد شده است، ازجمله دبیرخانه هفته ملی کودک به ریاست وزارت آموزش‌وپرورش و دبیری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که یک سالی از راه‌اندازی آن میگذرد.
هرچند که گرامیداشت چنین مناسبتی، جنبه نمادین دارد، اما تأکید بنیان‌گذاران این روز و برگزارکنندگان بر جهانی بودن آن جای تعجب دارد. محمد سرشار، مدیر شبکه تلویزیونی کودک، اخیراً در صفحه شخصی خود در شبکه‌های اجتماعی به این نکته اشاره کرد؛ ایران تنها کشوری است که ۸ اکتبر را به‌عنوان روز کودک معرفی کرده است و کشورهای مختلف، روزهای دیگری را به این مناسب گرامی می‌دارند. به‌عنوان نمونه، سازمان ملل متحد ۲۰ نوامبر را به‌عنوان روز جهانی کودک معرفی نموده است.
با توجه بلاوجه بودن این روز از جنبه بین‌المللی، به نظر می‌رسد که مشخص نمودن روزی باسابقه بومی و فرهنگی خاص توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تأکید بر اهمیت دوره کودکی شایسته است. ازجمله می‌توان با هماهنگی دیگر کشورهای اسلامی، در تقویم روزی را برای «کودکان جهان اسلام» تعیین نمود تا زمینه افزایش تعاملات و وحدت این کشورها را نیز فراهم کند؛ ظرفیتی که کمتر به آن توجه شده است.
مهد دوزبانه نداریم!
چندی است که آموزش زبان‌های خارجی به مهدکودک‌ها رسیده و پدیده‌ای به‌عنوان مهدکودک‌های دوزبانه و سه زبانه به‌ویژه در تهران شیوع پیدا کرده است! به‌تبع چالش متولی صدور مجوز مهدکودک‌ها، مرجع رسیدگی و نظارت بر این مراکز نیز در هاله‌ی ابهام قرار دارد. بااین‌حال، آن‌چنان‌که برخی از این مهدکودک‌های دوزبانه عنوان می‌کنند، مجوز خود را از سازمان بهزیستی دریافت کردهاند. قابل تأمل اینکه چندی پیش، خبری از قول یکی از مسئولان بهزیستی مبنی بر این منتشر شد که هیچ مهد دوزبانهای در کشور نداریم!
بنا به اعلام جانشین و مشاور معاونت اجتماعی سازمان بهزیستی، «در حال حاضر از ۱۷ هزار مهد کودک زیرمجموعه بهزیستی، هیچ یک دوزبانه نیست، البته در گذشته تعداد کمی وجود داشت که پس از بازنگری دستورالعمل سازمان در سال ۸۹ همه مهدهای دوزبانه تعطیل شدند». به گفته وی آموزشهای زبان و دادن مجوزهای مربوطه جزو سیاست‌های سازمان و حوزه فعالیت آن نیست و لذا نصب تابلو با عنوان مهد دوزبانه از نظر بهزیستی غیرقانونی و نوعی تخلف محسوب میشود.
این اظهارنظرها در حالی است که اساساً مهدهای کودک برای برنامه تربیتی خود و ازجمله آموزش زبان مجوز جداگانه‌ای دریافت نمیکنند. در حال حاضر بسیاری از مهدها با توجه به تقاضای موجود در جامعه و برای جلب مشتری بیشتر، به آموزش زبان خارجی می‌پردازند.
علاوه بر این، لازم است که بین آموزش زبان خارجی (مثل انگلیسی و فرانسه) به کودکانی که زبان مادری‌شان فارسی است و آموزش فارسی (به‌عنوان زبان دوم) به کودکانی که ایرانی هستند، اما زبان محلی دارند (مثل ترکی، عربی و …) تفاوت قائل شد. درحالی‌که آموزش زبان‌های خارجی مرسوم به لحاظ اثرات منفی بر یادگیری زبان فارسی با شائبه‌هایی روبه‌روست، ضرورت آموزشهای ویژه به کودکان مناطق دوزبانه مورد تأکید اسناد بالادستی، ازجمله سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش قرار دارد. لذا به نظر می‌رسد متولیان قانونی مراکز آموزشی و تربیتی کودکان، ضمن پذیرفتن واقعیتهای موجود با بهرهگیری از نظر متخصصان و پژوهشها، تصمیم واحدی در این زمینه اتخاذ کنند و سپس به اطلاعرسانی بپردازند.
مراکز رفاه کودک از راه می‌رسند
سازمان بهزیستی «مراکز رفاه کودک» تأسیس خواهد کرد. به گفته مدیرکل دفتر امور کودک و نوجوانان این سازمان، مراکز یاد شده، به کودکان کمتر از هفت سال و هفت تا ۱۲ ساله که بعد از ساعت مدرسه کسی برای مراقبت از آنان نیست، به‌ویژه تک‌فرزندان، ارائه خدمت میکند. در فاز اول، مراکز مذکور، در استان‌های تهران، خوزستان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان شرقی و فارس راه‌اندازی میشود و برنامه‌های آن‌ها «مهارت‌آموزی، خدمات مشاوره‌ای، غربالگری، مداخلات موردنیاز کودکان و آموزش والدین» خواهد بود.
در حال حاضر، باتوجه به نیاز گروه‌های مختلف سازمان بهزیستی مهدکودک‌های متنوع شهری، روستایی، کارگری، شبانه‌روزی مهد ادارات و … را مدیریت می‌نماید که کارویژه برخی از آن‌ها ارائه خدمات مراقبتی به والدین شاغل، ازجمله زنان کارگر و پرستاران است. در چنین شرایطی، مشخص نیست که بنا به چه ضرورتی مراکز رفاه کودک تأسیس می‌شوند؟ بر همین اساس جای این پرسش‌ها باقی است که مخاطبان اصلی این مراکز چه خانواده‌هایی هستند و نسبت این مراکز با مهدها چیست.
علاوه بر مشخص نبودن ماهیت مراکز رفاه کودک، تأکید متصدیان امر بر تأسیس این مراکز در مناطق محروم، بر ابهامات این طرح می‌افزاید؛ زیرا سبک زندگی و فرهنگ خانواده‌ها در مناطق محروم، عمدتاً سنتی و ساختار خانواده گسترده است و مادران در منزل حضور دارند. ازاین‌رو عمده آن‌ها لزومی برای بیرون سپردن کودکان خود ندارند و چه‌بسا گسترش مراکز رفاه کودک در این مناطق، نیاز کاذب به وجود بیاورد و درنتیجه به تغییرات نادرست سبک زندگی آن‌ها منجر شود.
البته طرح مذکور، مزیت‌هایی نیز دارد که توجه به آموزش والدین از آن جمله است؛ به‌ویژه اینکه پژوهشها نشان می‌دهد که ناآشنایی والدین با اصول و روش‌های تربیت فرزند یکی از عوامل مؤثر در سپردن کودکانشان به مراکز نگهداری کودک و مهدکودک‌هاست و چه‌بسا این ناآشنایی، خانواده‌ها را به فرزندآوری بی‌میل کرده است. به‌رغم ضرورت این آموزش‌ها، لازم است که نخست مقدمات آن، همچون تهیه محتوای منطبق بر تعالیم اسلامی و متناسب با نیاز جامعه ایرانی و تأمین نیروی آموزشدیده و توانمند، فراهم شود.
تلویزیون اینترنتی کودک راه‌اندازی میشود
در هفته کودک سال جاری، کانون پرورش فکری کودک و نوجوان فاز اول پرتال جامع کودک و تلویزیون اینترنتی کودک را افتتاح نمود [۱]. به دلیل لزوم مشارکت فراسازمانی صدا و سیما، شرکت مخابرات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اجرای این طرح و مسائل به وجود آمده، تلویزیون اینترنتی کودک با چالش‌های جدی مواجه شده است. اقدام صداوسیما که مستقلاً به پنج شرکت ازجمله کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مجوز بهره‌برداری از این خدمات را داده است و مخالفت وزیر ارتباطات با طرح ازجمله عواملی است که این چالش‌ها را بیشتر کرده است.
علاوه بر این، ورود کانون به فضای مجازی و رسانه‌ی تعاملی فرصت خوبی است، به شرط اینکه سایر وظایف کانون را به‌طور منفی تحت‌الشعاع قرار ندهد [۲]. کانون هماکنون با ۹۲۰ مرکز در سطح کشور شناخته میشود و فعالیتهای قابل‌تقدیری درزمینهٔ اسباب‌بازی، کتاب و علاقه‌مند کردن کودکان به کتاب‌خوانی، تئاتر و سینما دارد. سؤال اینجاست که کانون برای ورود به عرصه فضای مجازی چقدر آمادگی دارد؟ و پروژه تلویزیون اینترنتی نسبت به هدف و مأموریت‌های کانون، در چه اولویتی قرار میگیرد؟
__________________________________________________________________________
پانوشت‌ها:
».[۱]تلویزیون اینترنتی» یا «آی پی تی وی» رسانه‌ای تعاملی است که تصاویر تلویزیونی را از طریق کابل‌های اینترنتی و مخابراتی پخش میکند.
[۲].کانون پرورش فکری کودک و نوجوان به‌عنوان یک شرکت دولتی است که زیر نظر وزارت آموزش‌وپرورش فعالیت میکند و بنا به اساسنامه مصوب، هدف آن «ایجاد امکانات لازم جهت رشد و پرورش فکری و ذوقی کودکان و نوجوانان و کمک به شکوفایی استعدادهای ایشان بر اساس ارزش‌ها و نظام تعلیم و تربیت اسلامی» است.
