برنامه همایش «جامعه و تعلیم و تربیت» اعلام شد
پایگاه خبری رب: همایش «جامعه و تعلیم و تربیت» 6 اسفندماه 1393 همراه با نکوداشت دکتر علی شریعتمداری برگزار می‌شود. به گزارش خبرگزاری مهر، دانشگاه خوارزمی در آستانه یکصدمین سال تأسیس اولین مرکز آموزش عالی کشور در نظر دارد نشست‌هایی برای تجلیل از استادان و اندیشمندان پیش‌کسوت برگزار کند تا ضمن ارج‌گذاری مقام دانش ودانشمندان، زمینه‌ای برای گفت‌وگوهای علمی درباره آراء وآثار اندیشمندان داخلی فراهم کند.
پیرو این سیاست و با توجه به هم‌زمانی نائل‌شدن دکتر علی شریعتمداری به درجه بازنشتگی، تصمیم گرفته شد اولین نشست با هدف نکوداشت این استاد فرهیخته باشد برگزار شود تا در قالب همایش «جامعه و تعلیم و تربیت» و ضمن نکوداشت دکتر علی شریعتمداری به بازخوانی، نقد و بررسی آثار علمی ایشان نیز پرداخته شود.
همایش «جامعه و تعلیم و تربیت» در وهله اول نکوداشتی است برای دکتر علی شریعتمداری که از سال‌های ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۸ به‌عنوان آموزگار و از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۵ به‌عنوان دبیر به تدریس پرداخته است، از سال ۱۳۳۹ به‌عنوان دانشیار علوم تربیتی دانشگاه شیراز و از سال ۱۳۴۳ به عنوان استاد علوم تربیتی دانشگاه اصفهان به تدریس مشغول شد و طی سال‌های ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۶ در مقام استاد مدعو در دانشگاه‌های ایندیا و تنسی نیز به تدریس مشغول بوده است. پاسداشت زحمات استادی که مدال درجه یک علمی و نشان درجه یک تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرده و از سال ۱۳۵۸ تاکنون استاد تعلیم و تربیت در دانشگاه خوارزمی تهران است.
ولی در این بین شورای سیاست‌گذاری همایش به این نتیجه رسیده است که بهترین نکوداشت برای یک استاد، مداقه و نقادی دیدگاه‌های علمی اوست که به منزله ثمره عمر وی حساب می‌شود. بنا به همین سیاست، همایش «جامعه و تعلیم و تربیت» با هدف نقد و ارزیابی آثار و خدمات علمی دکتر علی شریعتمداری و ارائه مقالاتی که به نحوی مرتبط با آثار دکتر علی شریعتمداری می‌باشند، برگزار می‌شود.
سخنرانان کلیدی همایش نیز در قالب سخنرانی یا میزگرد به باز خوانی و بررسی انتقادی آثار دکتر علی شریعتمداری خواهند پرداخت. دکتر خسرو باقری، دکتر رضا منصوری، دکتر محمود مهرمحمدی، دکتر علی‌رضا صادق‌زاده، دکتر تقی آزاد ارمکی و دکتر مرتضی منطقی از جمله سخنرانانی هستند که در این همایش به ایراد گفتار می‌پردازند.
گفتنی است همایش«جامعه تعلیم و تربیت» به ریاست دکتر محمدعلی سبحان‌اللهی(رئیس دانشگاه خوارزمی) و قائم مقامی دکتر سید حسین سراج‌زاده(معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه خوارزمی) و با دبیری علمی دکتر علی‌رضا مرادی(عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی) و دکتر یحیی قائدی(عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی) و دبیری اجرایی دکتر محمدنقی فرمهینی فراهانی(عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی) برگزار می‌شود.
برنامه سخنرانی‌های کلیدی همایش «جامعه و تعلیم و تربیت» به این شرح است:
«جان دیویی و نئوپراگمانیسم»
در اولین جلسه دکتر خسرو باقری(هیئت علمی دانشگاه تهران) از ساعت ۹:۱۵ - ۹:۴۰ با موضوع «جان دیویی و نئوپراگمانیسم» به ایراد سخن خواهد پرداخت. وی در این سخنرانی علمی بنا دارد اقدام به بازشناسی دیوئی کند و روایت‌هایی که از اندیشه فلسفی دیوئی در جامعه فکری ایران صورت گرفته است را نقادی کند. دکتر باقری اعتقاد دارد در جامعه دانشگاهی ما تصویر غالب جان دیوئی، دست کم، سه مشخصه دارد: نخست این که «دیدگاه واحدی داشته است»، دوم این که «در دیدگاه واحد وی، حل مساله، محور بوده است» و سوم این که «او هم‌چون پایان پراگماتیسم نگریسته می‌شود»
اما هر سه مشخصه بنا به چکیده‌ای که باقری برای سخنرانی‌اش تدوین کرده است در معرض تردید قرار دارند چرا که وی معتقد است در باب مشخصه نخست باید گفت که دیوئی دیدگاه واحدی نداشته است و دست‌کم می‌توان از دو دیوئی متقدم و متاخر سخن گفت. در باب مشخصه دوم باید گفت که حل مساله، بیشتر معرف دیوئی متقدم است و نمی‌توان آن را به همان‌گونه به دیوئی متاخر نیز نسبت داد. دیوئی اول روش علمی را بر صدر نشانده و دیوئی متاخر، فرهنگ را در کانون توجه قرار داده است. در باب مشخصه سوم نیز باید اشاره کرد که پراگماتیسم در جان دیوئی پایان نیافته بلکه اندیشمندان نوعمل‌گرا کوشیده‌اند بر تنگناهای اندیشه دیوئی فائق آیند. برای نمونه رورتی، همبستگی اجتماعی را جای‌گزین روش‌گرایی علمی پراگماتیسم می‌کند.
به نظر می‌رسد با توجه به این که علی شریعتمداری از اصلی‌ترین کسانی بوده است که دیویی را به جامعه فکری ایران و در رشته علوم تربیتی معرفی کرده است، مناقشه‌هایی که دکتر باقری در روایت دکتر شریعتمداری از دیویی می‌کند برای اهل فلسفه قابل درنگ باشد.
«تحولات تاریخی تعلیم و تربیت در ایران و آینده آن»
دکتر رضا منصوری(هیئت علمی دانشگاه شریف) سخنران دومی است که از ساعت: ۹:۴۰ تا ۱۰:۰۵ با موضوع «تحولات تاریخی تعلیم و تربیت در ایران و آینده آن» به ارائه دیدگاهش می‌پردازد. وی قصد دارد در این سخنرانی با نگاهی انتقادی، نظام آموزشی ایران را ارزیابی کند. در نگاه وی تعلیم و تربیت در ایران، به تبع تحولات تاریخی، تحولات بنیادینی را در چند هزار سال گذشته پشت سر گذاشته است. در دوران نوین، تحولات کمابیش در روش‌ها و چگونگی تعلیم بوده است و نه در هدف از تعلیم. ما هنوز به عمق تحولات فکری بشر در سیصد سال گذشته که مدرنیت نام گرفته، رسوخ نکرده‌ایم. از همین رو «هدف بنیادین» ما در تعلیم و تربیت تعریف شده نیست. پس از صد و اندی سال مدرسه‌داری به سبک نوین، و پس از هشتاد سال دانشگاه‌داری، هنوز تعلیم در ایران مبتنی بر مفاهیم و آموزه‌های نظامیه‌ای و پیشانیوتونی است. به مفاهیم هنوز از نوع مثل افلاطونی نگاه می‌شود و آموزش مبتنی بر تحدید تفکر و نفی خلاقیت است؛ همین است که تمرین روش‌های کارشناسانه نیز در آموزش مرسوم ما مغفول می‌ماند، و اتکای صوری به روش‌های مرسوم یا جاری در کشورهای صنعتی اوج پیشرفت در تعلیم و تربیت تلقی می‌شود.
«تحولات هویتی جوانان بعد از انقلاب اسلامی»
سومین سخنرانی را دکتر مرتضی منطقی(هیئت علمی دانشگاه خوارزمی) انجام می‌دهد. وی از ساعت :۱۰:۰۵ تا ۱۰:۳۰ به بررسی «تحولات هویتی جوانان بعد از انقلاب اسلامی» می‌پردازد و بنا دارد در این سخنرانی به «هویت زود بسته شده»، «هویت سردرگم»، «هویت پنهان»، «هویت دوپاره» که به «هویت دو وجهی» می‌انجامد و «هویت معارض فرهنگی» پرداخته و فراز و فرودهای جوانان ایرانی را در سه دهه‌ای که پشت سر گذاشته شده است تبیین کند.
«ابعاد روان‌شناختی و اجتماعی پدیده گریز از یادگیری»
دکتر حسین ابراهیم‌آبادی(هیئت علمی پژوهشکده وزارت علوم) چهارمین سخنران همایش «جامعه و تعلیم و تربیت» است که از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۰:۵۵ «ابعاد روان‌شناختی و اجتماعی پدیده گریز از یادگیری» را واکاوی می‌کند. ابراهیم‌آبادی در چکیده‌ای که برای این سخنرانی تدوین کرده اشاره می‌کند: به نظر می‌رسد پدیده غالب در دانشگاه امروز ایران، گریز از یادگیری است. به عبارت دیگر، گرایش دانشجویان به تخطی از هنجارهای نظام آموزش رسمی و عمل خودخواسته آنان در دوری از هنجارهای آکادمیک واقعیتی است که دست‌کم در نگرش و رفتار بخش مهمی از بدنه دانشجویی به‌وضوح قابل مشاهده است. این تغییر در ارزش‌ها و هنجارهای آموزشی و دانشی و خروج از رویه حاکم بر آداب و ادب آموزش و یادگیری رخ‌دادی چند وجهی است که در سطح کلان به مواردی مانند، نزول درجاتی از منزلت دانشگاه ، ظهور و نفوذ فضای سایبر، شکاف‌های اجتماعی و پیامدهای ذهنی آن و مدرک‌گرایی افراطی و در سطح خرد به مواردی نظیر، بر هم خوردن تعادل کلاس درس، کاهش نقش استادان، تعارض‌ها و خطاهای شناختی و تغییر در سبک زندگی دانشجویان مربوط می‌شود.
«چالش بنیادی حوزه تربیتی»
در نوبت دوم سخنرانی‌های این همایش ابتدا دکتر تقی آزاد ارمکی(هیئت علمی دانشگاه تهران) از ساعت ۱۱:۱۵ تا ۱۱:۴۵ «چالش بنیادی حوزه تربیتی» را بررسی خواهد کرد. آزاد در مقاله‌ای که برای این همایش نوشته است سعی می‌کند ضمن تعریف وضعیت تربیتی در ایران به لحاظ جامعه‌شناختی، بستر ظهور «چالش بینادین حوزه تربیتی» را بازگو کند و پس از آن ابعاد و نتایج این چالش را در حوزه مدیریتی و سیاست‌گذاری نشان دهد. وی برای به تصویرکشیدن این امر، با نگاهی جامعه‌شناختی که بیشتر به رویکرد دورکیمی وابسته است بحث را پیش خواهد برد و برای اثبات داعیه‌هایی که دارد، تلاش می‌کند به مستندات تجربی و اسناد و مدارک متوسل شود.
آزاد ارمکی یکی از اساسی‌ترین چالش‌هایی که نظام تربیتی در ایران دچار شده است و مسئولان این حوزه نیز به آن توجه کمی دارند را گم‌شدن مسئله مرکزی در تلاش‌ها و سیاست‌های تربیتی می‌داند. وی در مقاله‌ای که قصد دارد در این همایش ارائه دهد تأکید دارد در نظام تربیتی ایرانی به شکل رسمی و به تبع آن به شکل غیررسمی دچار اغتشاشات متعددی در سطح نظری و مفهومی و برنامه‌ریزی و عملی شده‌ایم. آزاد چنین وضعیتی را تحت عنوان «آشوب‌زدگی حوزه تربیتی» و «گم‌شدگی مسئله مرکزی» تحلیل می‌کند و قصد دارد در این مقاله نحوه ظهور این پدیده در ایران را توضیح دهد.
«آموزش و پرورش شناختی و جامعه امروز ایران»
سپس دکتر محمود تلخابی(هیئت علمی موسسه علوم شناختی) از ساعت: ۱۱:۴۵ تا ۱۲:۱۵ با موضوع «آموزش و پرورش شناختی و جامعه امروز ایران» سخنرانی می‌کند.
تلخابی در مقاله‌ای که برای این همایش تدوین کرده است گوشزد می‌کند کتاب پرورش فکر دکتر علی شریعتمداری در زمره اولین کتاب‌هایی است که در جامعه ایران به‌طور مستقیم به‌ضرورت ورود تفکر در تربیت پرداخته است. در این کتاب نگارنده، «فکر پرورش‌یافته» را فکری می‌داند که دارای خصوصیات ذهن فلسفی است. با این وجود علی رغم آگاهی از این که یادگیری و پرورش تفکر وابسته به تحولات شناختی است، اما در عمل، در تحقق چنین شرایط تربیتی ناکام بود‌ه‌ایم. تلخابی تلاش می‌کند در این مقاله به بررسی این موضوع بپردازد که «چرا تلاش ما در تربیت کودکان، به نتایج مطلوب منتهی نگردیده است». وی این پرسش را هم ناظر به جنبه‌های تحصیلی که نتایج آزمون‌هایی مانند تیمز آشکار می‌سازند و هم ناظر به جنبه‌های اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی طرح می‌کند.
«جایگاه سنت و فلسفه‌های سنتی در تعلیم و تربیت ایران»
دکتر یحیی قائدی، هیئت علمی دانشگاه خوارزمی و دبیر علمی همایش نیز از ساعت ۱۲:۱۵ تا ۱۲:۳۰ «جایگاه سنت و فلسفه‌های سنتی در تعلیم و تربیت ایران» را با نگاهی بر آثار دکتر علی شریعتمداری بررسی می‌کند. قائدی در چکیده‌ای که برای معرفی مقاله‌اش نوشته، بیان می‌کند: شریعتمداری خود در واقع سنت تربیت و فلسفه تعلیم و تربیت در ایران است به دلیل درازنای زمانی که به چنین‌هایی پرداخته است و نیز به سبب آغازگری در نوشتن برخی آثار. در همین رهگذر دو نقش قابل تامل است: یکی تحول‌خواهی( تغییر وضع موجود تربیتی و سیاسی) و دیگری محافظه کاری( به معنای حفظ وضع موجود و حفاظت از سنت‌ها). در ارتباط با این دو نقش می‌توان گفت که به‌طور هم‌زمان در او و آثارش وجود داشت داشته است و این گونه نبوده است که این باشد یا آن.
میزگرد «نقش آموزش دانشگاهی در تغییر و تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه امروز ایران»
در ادامه این همایش از ساعت ۱۴ تا ۱۵:۳۰ میزگردی با موضوع «نقش آموزش دانشگاهی در تغییر و تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه امروز ایران» برگزار می‌شود. گفتنی است این میزگرد با حضور دکتر محمود مهرمحمدی، دکتر رضا منصوری، دکتر علی‌رضا صادق زاده، دکتر تقی آزاد ارمکی و با مدیریت دکتر حسین سراج‌زاده اجرا خواهد شد.
